Van Bobtail naar Old English Sheepdog

Tijdens de show in Rotterdam raakte ik in gesprek met Eef Ter Mors over het onderwerp ‘couperen’. Ik vond het een bijzonder boeiend en eerlijk verhaal, waarna ik hem vroeg dit te willen delen met de bezoekers van deze site.

1997: Een Bobtail pup met gecoupeerde staart.

Couperen is een vriendelijker woord dan amputatie maar betekent hetzelfde. Amputatie betekent:”Het vakkundig afsnijden van een lichaamsdeel”. In de medische wereld wordt amputatie toegepast als er geen andere mogelijkheden meer zijn. Het is dan ook daarom dat er veel verzet kwam tegen het couperen van lichaamsdelen bij dieren op grond van cosmetische redenen. Dit verzet kwam vooral uit de medische wereld en uit de dierenbescherming. Intussen is in grote delen van de wereld inmiddels het couperen van staarten en oren bij dieren (zonder medische noodzaak) verboden en het zal het waarschijnlijk geen 20 jaar meer duren voordat in Westerse landen dit verbod algemeen is. Dit ging allemaal niet zonder slag of stoot. In de hondenwereld ontstonden heftige protesten bij eigenaren van rassen waar het couperen heel gewoon was. Ook in ons ras was er veel verzet bij de bobtailfokkers. In landen waar het coupeerverbod nog niet is, is er nog steeds veel verzet.

Geschiedenis

Over het couperen bij honden is veel minder geschreven dan over het couperen van paarden. Honden waren voornamelijk in bezit bij het “gewone” volk terwijl de paarden altijd gehouden werden door de rijke vaak ontwikkelde klasse. Gewone mensen konden niet lezen en schrijven dus van honden die bij het “gewone” volk leefden stond niet veel op papier. Bij de ontwikkelde mensen lag dat anders. Men stak het toen nog niet onder stoelen of banken dat er werd gecoupeerd op grond van schoonheid. Ook bij paarden werden naast de staarten ook oren gecoupeerd. Dit werd gedaan om een bepaald type paard te hebben. Rond 700 na Christus begint hiertegen het verzet. Zelfs Paus Hadrian nam hierover al rond 780 een afwijzend standpunt in. Het was ook een vrij onbeschaafde manier waarop het couperen werd uitgevoerd. De staart van het paard werd op een hakblok gelegd, daar werd een mes op gezet waarop vervolgens met een hamer een flinke klap werd gegeven. De wond werd met een gloeiende staaf dicht gebrand. Begin 1600 wijzen tegenstanders van couperen er op dat door het couperen van de staart het paard zich niet meer tegen insecten kan beschermen. Dit argument wordt ook nu nog (terecht) door dierenbeschermers gehanteerd. Net als bij de hondenbezitters zie je dat ook bij paardenbezitters erg sterk de neiging bestaat om niet valide argumenten te bedenken om toch het couperen te rechtvaardigen. Al deze argumenten konden en kunnen nog steeds makkelijk worden weerlegt en bovendien zijn er veel meer valide argumenten om niet te couperen en die kunnen niet weerlegt worden.

Old English Sheepdogs

Na het coupeerverbod: Een Old English Sheepdog
pup met staart.

Als men in de geschiedenis van de OES terug gaat dan werd er steeds gecoupeerd. Het waarom wordt echter nooit aangegeven. Er gaat een hardnekkig verhaal dat bobtails werden gecoupeerd omdat ze dan als werkhond konden worden aangemerkt en men dan geen belasting hoefde te betalen. Ik heb me altijd tegen deze theorie verzet want hoe ging het dan bv met Border, Bearded en Schotse Collie’s ? Dat waren toch ook herdershonden. Ik heb zelf nog wel eens gedacht dat de honden werden gecoupeerd op grond van het feit dat men dacht dat ze minder wendbaar waren en dan niet het wild konden afvangen. Dit is het ook niet want dan zou het ook voor andere rassen hebben gegolden. Ik houd het er gewoon op dat de herders, die veel met schapen omgingen gewoon dachten dat het voor honden, net als bij schapen, ook goed was om gecoupeerd te worden. Ook tegen het couperen van honden was er vanuit de medische wetenschap en de dierenbescherming steeds groot ver zet. Langzaam maar zeker kregen de medici en de dierenbeschermers het zover dat in vele landen het coupeerverbod werd ingevoerd. Nederland volgde en op 1 september 2001 ging het coupeerverbod in Nederland in.

Couperen bij de OES hoe ging dat?

Ook ik was een van de mensen die de pups coupeerde. Gewoon omdat dat er bij hoorde! Je kwam zelfs niet op het idee om niet te couperen. Een bobtail was gewoon gecoupeerd. (Evenals vele andere rassen) Bij mijn eerste nestjes kwam de dierenarts om het te doen. Het couperen gebeurde altijd tussen de eerste en vierde dag. Aanvankelijk sneed hij de staartjes er gewoon af en ook bij de pups, werd evenals in de middeleeuwen bij de paarden, de wond dichtgeschroeid met een soort van soldeerbout. Wat later ging de arts over tot knippen in plaats van snijden. In plaats van dichtschroeien hechtte hij ook wel eens. Verdoving werd niet toegepast omdat hij dat erg schadelijk vond voor de zeer jonge pups. Mijn vrouw en ik vonden couperen heel vervelend. Het is bepaald niet pijnloos en de teef werd er erg onrustig van en wilde altijd de pups helpen door de wondjes te likken hetgeen niet zelden leidde tot bloedsporen in de werpkist. Toen ik ontdekte dat men bij schapen coupeerde door met een elastiek de staart af te binden heb ik met de arts overlegd dat mij dat ook prettiger leek. Nadat de arts dat een paar keer had gedaan heb ik dat overgenomen en daarna heb ik ook zo’n 25 jaar mijn pups op die manier gecoupeerd. Ik denk dat het voor de pups niet minder erg was maar het was voor ons gewoon veel prettiger om niet met bloedingen te worden geconfronteerd. Evenals bij snijden en knippen hadden ook de pups van het afbinden met elastiek hier wel degelijk last van. Na het couperen piepten ze wel zeker een paar uur van de ondervonden pijn hetgeen voor de teef en ook voor ons, zeer onaangenaam was. Na een dag of 5 vielen de staartjes er gewoon af.

Gereedschappen om een Bobtailpup te couperen

Coupeer gereedschappen

Gereedschappen om een bobtailpup te couperen bestonden uit een tang en een stukje elastische slang. Van de slang werden ringetjes gesneden. Het ringetje werd op de tang bevestigd en geopend door de tang in te knijpen. Dit werd vervolgens over de staart geschoven. Na een dag of 5 viel het staartje er gewoon af.

Wat is er veranderd?

Rond 1987 kwamen er mensen bij ons voor een pup maar ze wilden absoluut een ongecoupeerde OES. Aanvankelijk hield ik sterk de boot af maar zijn argumenten waren veel sterker dan de mijne en ik besloot hem een ongecoupeerd pupje te verkopen. Na de geboorte (8 pups) tot aan de leeftijd van 8 weken heb ik deze ongecoupeerde pup tussen de gecoupeerde pups kunnen zien opgroeien. Ik heb toen gezien dat een ongecoupeerde pup veel eerder zijn balans vond en daardoor veel makkelijker “hindernissen” zoals een speeltje of een drempel spelenderwijze kon nemen. Ik moet eerlijk zeggen dat ik staart niet mooi vond maar dat kwam waarschijnlijk door gewenning maar aan de andere kant heeft hetgeen ik observeerde mij wel aan het denken gezet. Langzaam maar zeker ontstond er meer begrip voor het niet couperen en ik was op een gegeven moment blij dat ik kopers kreeg die kozen voor een niet gecoupeerde hond.

De rasstandaard

De rasstandaard kan voor FCI landen alleen door Engeland worden veranderd omdat Engeland het land van de oorsprong van het ras is. In Engeland lag het verbieden van couperen ook erg gevoelig. Nagenoeg alle fokkers waren tegen een coupeervebod. Na veel druk vanuit de Europese landen waar het coupeerverbod was ingegaan kwam de Engelse Kennelclub in 2003 met een redelijke omschrijving van de staart. Dit kwam van de kennelclub en was zeer tegen de zin van de oes-clubs aldaar. Afgelopen jaar kreeg ook Engeland een coupeerverbod en de OES-clubs hebben het “voor elkaar gekregen” dat de beschrijving van de staart werd teruggetrokken. In plaats daarvan staat er nu in de standaard:

• Previously customarily docked or natural bobtail.
• Docked: Customarily completely docked.
• Undocked: Natural carriage. Well feathered with abundant, hard-textured coat.

Een beschrijving waar de fokkers weinig mee kunnen. Wat betekent bijvoorbeeld “natural carriage”? Ik kan wel zeggen wat ik mooi vind en hoe volgens mij de beschrijving van de staartdracht zou moeten zijn maar ik zit op dit moment niet in de positie om invloed te hebben op op de wijze waarop men in Engeland met dit probleem omgaat.

Multi-kampioen Vigilat’s Different Yip.
De eerste kampioen met staart

Natural bobtail?

Vreemd genoeg staat nog steeds de term “natural bobtail” bij de beschrijving van de staart in de standaard. Dit is een uitdrukking die naar mijn mening al heel lang onterecht wordt gebruikt. In de 35 jaar dat ik zeer intens betrokken was bij alles wat zich in de wereld rond de Old Englisch Sheepdog afspeelt heb ik niet één keer gehoord of meegemaakt dat er ergens een pup werd geboren zonder staart. Met de huidige stand van de kennis en de wetenschap over dieren weet toch iedereen dat wanneer er een hond zou worden geboren zonder of met een verkorte staart dat dit niet het gevolg is van erfelijkheid maar van een medische afwijking.
Misschien blijft deze term gehandhaafd op basis van wishful thinking.

Tot slot

Objectief bezien is een OES is natuurlijk gewoon een hond, die evenals andere honden geboren wordt met een staart. Hij gebruikt hem voor zijn balans en als belangrijk communicatie middel. Niet alleen naar andere honden toe maar ook naar de mensen. Je kunt aan de staartdracht een aantal gemoedsstemmingen aflezen. Het is mij ontzettend duidelijk geworden dat couperen een cosmetische aangelegenheid is. Dat is waarschijnlijk voor de herders van ongeveer tweehonderd jaar geleden anders geweest. Er zijn afgezien van cosmetische argumenten geen valide redenen om de OES te couperen. Door het niet couperen kan de hond zich veel beter schoonhouden rond zijn anus. Ik heb sinds het coupeerverbod niet meer een hond gehad met “een vuile broek”. Er zijn nog veel landen in de wereld waar nog wel wordt gecoupeerd. Ik kan het de fokkers aldaar nauwelijks kwalijk nemen omdat ik zelf ook een aantal jaren coupeerde zonder mij bewust te zijn van hetgeen ik deed. Bij ons is couperen echt verleden tijd en ik zal ook nooit meer op grond van cosmetische redenen welk lichaamsdeel dan ook verwijderen.